غار کرفتو؛ شگفتی صخره‌ای با کتیبه‌های یونانی در دل کوهستان

غار کرفتو کجاست و چرا یکی از خاص‌ترین غارهای ایران است؟

در دل کوهستان‌های شمالی استان کردستان، جایی بین شهرهای دیواندره و سقز، غار تاریخی کرفتو قرار گرفته؛ اثری شگفت‌انگیز که هم در دل طبیعت نفس‌گیر منطقه جای دارد و هم یکی از مهم‌ترین نمونه‌های معماری صخره‌ای در ایران به شمار می‌رود. این غار در فاصله حدود ۷۰ کیلومتری از دیواندره و نزدیک به روستای یوزشاهد واقع شده و یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری کردستان محسوب می‌شود.

غار کرفتو نه‌تنها از نظر طبیعی، بلکه از دیدگاه تاریخی نیز اهمیت زیادی دارد. برخلاف بسیاری از غارهای طبیعی ایران، فضای درونی این غار به دست انسان‌ها و در دوره‌های مختلف تاریخی گسترش یافته است. اتاق‌هایی در دل سنگ، راهروهای تو در تو، پنجره‌هایی مشرف به دره و حتی کتیبه‌ای به زبان یونانی، همه باعث شده‌اند که این غار یکی از خاص‌ترین غارهای ایران لقب بگیرد.

از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این غار می‌توان به وجود طبقات مختلف معماری صخره‌ای، موقعیت مشرف به دشت و چشم‌اندازهای وسیع و همچنین کتیبه یونانی مربوط به دوران هلنیستی اشاره کرد. همین عناصر باعث شده‌اند که غار کرفتو هم برای علاقه‌مندان به تاریخ جذاب باشد و هم برای طبیعت‌گردان و ماجراجویان.

این مکان از جمله غارهای تاریخی ایران است که نام آن در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده و با توجه به ساختار پیچیده و رازآلود خود، یکی از گزینه‌های محبوب در تور داخلی به شمار می‌رود؛ به‌ویژه در سفرهایی که مقصدشان غرب ایران و جاهایی مثل تخت سلیمان یا گنبد سلطانیه است، بازدید از غار کرفتو به عنوان یک توقف‌گاه تاریخی ارزشمند توصیه می‌شود.

تور کردستان

تاریخچه غار کرفتو؛ سفری به اعماق تمدن باستان

غار کرفتو یکی از غارهای تاریخی و ارزشمند ایران است که پیشینه‌اش به دوران پیش از اسلام بازمی‌گردد. بر اساس شواهد باستان‌شناسی، انسان‌ها از دوره اشکانیان به بعد در این غار سکونت داشته‌اند و در برخی منابع، استفاده از این غار حتی در دوران یونانی‌ها نیز مطرح شده است. نکته قابل‌توجه اینکه این غار طبیعی در طول زمان به‌گونه‌ای تغییر شکل داده که حالا بیشتر به یک قلعه سنگی شبیه است.

یکی از مهم‌ترین شواهد تاریخی درون غار، کتیبه‌ای یونانی است که روی یکی از درگاه‌ها حک شده و نشان می‌دهد این مکان در یک دوره خاص به عنوان اقامتگاهی برای ساکنان یونانی‌زبان به کار می‌رفته است. همین موضوع باعث شده تا برخی از پژوهشگران، غار را به عنوان یک مقر دفاعی یا پایگاه حکومتی در نظر بگیرند.

غار کرفتو به واسطه موقعیت استراتژیک خود و معماری خاصش، در ادوار مختلف تاریخی مورد استفاده بوده است. از دوران ساسانی تا قرون اولیه اسلامی، این مکان پناهگاه، قلعه و حتی مکان مذهبی برای مردمان مختلف بوده است. حکاکی‌ها، اتاق‌ها و نحوه ساخت فضای داخلی نشان می‌دهد که ساکنان آن آشنایی کامل با فنون ساخت‌وساز در دل کوه داشته‌اند.

تور تخت سلیمان

معماری منحصر‌به‌فرد غار کرفتو؛ از طبقات تا اتاق‌های صخره‌ای

غار کرفتو نه‌تنها به‌خاطر موقعیت جغرافیایی و پیشینه تاریخی‌اش اهمیت دارد، بلکه معماری آن نیز توجه هر بازدیدکننده‌ای را جلب می‌کند. در نگاه اول ممکن است این غار مانند بسیاری از غارهای طبیعی به نظر برسد، اما وقتی وارد آن می‌شوید، با مجموعه‌ای از اتاق‌ها، راهروها، پله‌های سنگی و فضاهای منظم روبه‌رو خواهید شد که همگی با دقت در دل سنگ تراشیده شده‌اند.

این غار دارای چهار طبقه است که هر کدام با اتاق‌هایی متصل به یکدیگر، ساختاری منظم و هدفمند را تشکیل می‌دهند. اتاق‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که نور طبیعی از روزنه‌ها و پنجره‌های کوچک به داخل نفوذ می‌کند. در برخی از فضاها، حفره‌هایی برای روشنایی یا جریان هوا ایجاد شده‌اند که نشان از دانش و درک مهندسی سازندگان آن دارد.

از دیگر ویژگی‌های قابل توجه این غار، وجود راه‌پله‌های باریک و شیب‌دار است که طبقات را به هم متصل می‌کند. این مسیرها از دل صخره‌ها تراشیده شده‌اند و در برخی نقاط به سکوهایی کوچک ختم می‌شوند که احتمالاً محل استراحت یا نگهبانی بوده‌اند. اتاق‌ها با درگاه‌های ساده اما کاربردی به هم متصل شده‌اند و در برخی قسمت‌ها می‌توان ردپای معماری تدافعی را نیز دید؛ مانند فضاهایی برای پنهان شدن یا دیده‌بانی.

معماری غار کرفتو، آن را از بسیاری از غارهای طبیعی دیگر در ایران متمایز می‌کند. برخلاف غارهایی که تنها به عنوان پناهگاه‌های طبیعی استفاده می‌شدند، غار کرفتو به‌وضوح با هدف سکونت، تدافع یا حتی نیایش طراحی و ساخته شده است. این ویژگی‌ها باعث شده که غار صخره‌ای کرفتو یکی از خاص‌ترین نمونه‌های معماری در دل طبیعت ایران باشد.

تاریخچه این غار نه‌تنها روایت‌گر زندگی مردمان باستانی منطقه کردستان است، بلکه بخشی از تاریخ معماری صخره‌ای در ایران را نیز نمایان می‌کند. همین قدمت و روایت‌های تاریخی، آن را در زمره مهم‌ترین دیدنی‌های دیواندره و غرب کشور قرار داده است.

کتیبه یونانی غار کرفتو؛ رمزگشایی از یک نوشته تاریخی

یکی از شاخص‌ترین و مرموزترین ویژگی‌های غار کرفتو، وجود یک کتیبه به زبان یونانی بر فراز یکی از درگاه‌های طبقه دوم آن است. این کتیبه، که در دل سنگ حکاکی شده، باعث شده تا این غار نه‌تنها به‌عنوان یک مکان طبیعی و معماری ارزشمند، بلکه به‌عنوان یک سند زنده تاریخی نیز مورد توجه قرار گیرد.

عبارت حک‌شده بر روی کتیبه به زبان یونانی باستان است و ترجمه رایج آن چنین آمده: «این خانه هراکلس است. هر کس در آن وارد شود، باید با نیت درست وارد شود.» این جمله، تنها یک نوشته ساده نیست، بلکه اشاره‌ای مستقیم به باورها و اعتقادات مردمانی دارد که زمانی در این مکان زندگی می‌کردند یا به آن پناه می‌آوردند.

وجود این کتیبه یونانی در دل کردستان ایران، در کنار ساختار صخره‌ای و معماری دقیق غار، نشانه‌ای روشن از تأثیرات فرهنگی دوران هلنیستی پس از فتح ایران توسط اسکندر مقدونی است. احتمال می‌رود که در دوره‌ای از تاریخ، این غار محل حضور یا پناهگاه افرادی بوده که به فرهنگ و زبان یونانی آشنایی داشته‌اند؛ شاید سربازان، حاکمان محلی یا حتی گروهی مذهبی.

همین کتیبه باعث شده که غار کرفتو در میان غارهای تاریخی ایران جایگاهی ویژه پیدا کند. از نظر بسیاری از پژوهشگران، این نوشته نه‌تنها اهمیت زبانی دارد، بلکه پیوندی زنده بین تمدن یونانی و فرهنگ ایرانی در دوره‌های تاریخی مختلف را نمایان می‌کند. کتیبه‌ای که امروز به یکی از جاذبه‌های منحصر‌به‌فرد غار بدل شده و گردشگران بسیاری را برای رمزگشایی و تماشای آن به این نقطه از کردستان می‌کشاند.

مسیر دسترسی به غار کرفتو و اطلاعات مورد نیاز سفر

برای بازدید از غار کرفتو، ابتدا باید به استان کردستان و سپس به شهرستان دیواندره سفر کنید. این غار تاریخی در شمال غربی استان کردستان، در فاصله حدود ۷۰ کیلومتری از شهر دیواندره و در دل رشته‌کوه‌های زاگرس قرار دارد. اگر از تهران یا شهرهای مرکزی ایران حرکت می‌کنید، بهترین مسیر دسترسی از طریق همدان و سپس سنندج خواهد بود. از سنندج تا دیواندره حدود ۱۲۰ کیلومتر فاصله است و جاده‌ آن نیز آسفالته و نسبتاً مناسب برای سفر است.

پس از رسیدن به دیواندره، باید مسیر جاده دیواندره – سقز را در پیش بگیرید و پس از طی حدود ۲۵ کیلومتر، تابلوهای راهنما شما را به سمت جاده فرعی منتهی به غار هدایت می‌کنند. مسیر فرعی منتهی به غار کرفتو حدود ۱۰ کیلومتر است که بیشتر آن خاکی، اما قابل عبور با خودروی سواری است. با این حال، در فصول بارندگی بهتر است با خودروهای مناسب‌تر و آمادگی بیشتر وارد این بخش شوید.

مسیرهای پیشنهادی برای رسیدن به غار کرفتو:

– از سنندج به دیواندره:
مسیر آسفالته و مناسب، با حدود ۱۲۰ کیلومتر فاصله.
خلاصه مسیر: سنندج - دیواندره - جاده سقز - غار کرفتو

– از همدان یا تهران:
حرکت به سمت سنندج و سپس ادامه مسیر به دیواندره.
خلاصه مسیر: تهران/همدان - سنندج - دیواندره - غار کرفتو

– از سقز:
حرکت به سمت دیواندره، سپس ورود به جاده فرعی غار.
خلاصه مسیر: سقز - دیواندره - مسیر فرعی - غار کرفتو

– جاده فرعی دسترسی به غار:
پس از طی حدود ۲۵ کیلومتر از دیواندره به سمت سقز، تابلوی غار را دنبال کرده و وارد مسیر خاکی ۱۰ کیلومتری شوید.
خلاصه مسیر: جاده سقز - تابلوی غار - مسیر خاکی ۱۰ کیلومتری

امکانات رفاهی در نزدیکی غار

در نزدیکی غار کرفتو امکانات رفاهی پایه‌ای برای گردشگران فراهم شده است که به راحت‌تر شدن بازدید کمک می‌کند. اما باید توجه داشت که این امکانات محدود هستند و بهتر است پیش از حرکت، خود را برای سفر آماده کنید.

از امکانات موجود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پارکینگ ساده و نزدیک ورودی غار که فضای کافی برای خودروهای گردشگران دارد
• سرویس بهداشتی عمومی در محوطه ورودی، جهت رفاه بازدیدکنندگان
• چند آلاچیق برای استراحت و صرف غذا در محیطی آرام و طبیعی
• نبود فروشگاه یا سوپرمارکت در نزدیکی غار که باعث می‌شود تهیه مواد غذایی و لوازم مورد نیاز قبل از رسیدن به غار ضروری باشد
• پمپ بنزین در شهر دیواندره که امکان سوخت‌گیری و تأمین برخی ملزومات سفر را فراهم می‌کند
• برای اقامت نیز، بهتر است از گزینه‌های موجود در شهرهای اطراف مانند دیواندره، سقز یا بیجار استفاده کنید؛ چرا که در نزدیکی غار کرفتو اقامتگاه رسمی وجود ندارد و این شهرها امکانات کامل‌تری برای اقامت گردشگران ارائه می‌دهند.

بهترین زمان برای بازدید از غار کرفتو در طول سال

• انتخاب فصل مناسب برای بازدید از غار کرفتو اهمیت زیادی دارد. این غار تاریخی در دل کوه‌های کردستان واقع شده و شرایط آب و هوایی منطقه تأثیر مستقیم بر کیفیت بازدید شما خواهد داشت.
• فصل بهار و تابستان بهترین زمان‌ها برای سفر به غار کرفتو هستند. در این فصل‌ها هوا معتدل بوده و طبیعت اطراف غار سرسبز و زیبا می‌شود. مسیرهای دسترسی نیز در این ایام مناسب‌تر و قابل عبورتر هستند که تجربه بازدید را راحت‌تر می‌کند.
• فصل پاییز نیز برای بازدید بسیار مناسب است؛ زیرا رنگ‌های پاییزی چشم‌نواز فضای اطراف غار را زیباتر می‌کند و فرصت‌های بسیار خوبی برای عکاسی فراهم می‌آورد.
• با این حال، در فصل زمستان به دلیل بارش برف و سرمای شدید، مسیرهای دسترسی به غار ممکن است سخت یا حتی غیرقابل عبور شوند. بنابراین، اگر قصد بازدید ایمن و بدون مشکل دارید، بهتر است از سفر در زمستان اجتناب کنید.
• با توجه به این موارد، توصیه می‌شود فصل بهار، تابستان یا پاییز را برای بازدید از غار کرفتو انتخاب کنید تا بهترین تجربه را داشته باشید.

جاذبه‌های دیدنی اطراف غار کرفتو برای سفر کامل‌تر

بازدید از غار تاریخی کرفتو می‌تواند آغازی برای یک سفر گسترده‌تر در دل استان کردستان باشد. در اطراف این غار، چندین مکان دیدنی وجود دارد که با فاصله‌ای مناسب از هم، فرصت کشف طبیعت و تاریخ منطقه را فراهم می‌کنند.

قلعه باباکرد

قلعه باباکرد یکی از قلعه‌های باستانی و کمتر شناخته‌شده در نزدیکی غار کرفتو است که روی یک بلندی سنگی بنا شده. این قلعه در فاصله حدود ۱۵ کیلومتری غرب غار کرفتو قرار دارد و با خودروی شخصی حدود ۳۰ دقیقه راه دارد. مسیر دسترسی خاکی اما قابل عبور است.

چشمه آبگرم بابارشانی

چشمه آبگرم بابارشانی، در نزدیکی روستای بابارشانی از توابع شهرستان دیواندره قرار دارد. این چشمه به دلیل خواص درمانی و طبیعت اطراف آن شهرت دارد. فاصله چشمه تا غار کرفتو حدود ۵۰ کیلومتر است و با خودرو در کمتر از ۱ ساعت می‌توان به آن رسید.

روستای نسن

روستای نسن (یا نسه‌ن)، یکی از روستاهای سنتی منطقه دیواندره است که با طبیعتی بکر و بافتی قدیمی شناخته می‌شود. این روستا حدود ۴۰ کیلومتر از غار فاصله دارد و در مسیر منتهی به دیواندره قرار گرفته. بازدید از نسن می‌تواند تجربه‌ای نزدیک از زندگی روستایی در کردستان باشد.

پارک ملی کانی سور

پارک ملی کانی‌سور یکی از مناطق حفاظت‌شده و مهم طبیعی استان کردستان است که زیستگاه گونه‌های متنوع جانوری و گیاهی است. این پارک حدود ۷۰ کیلومتر جنوب غربی غار کرفتو قرار دارد. مسیر تا پارک کمی طولانی‌تر است اما برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی ارزش طی کردن دارد.

نکات ایمنی و تجهیزات ضروری برای بازدید از غار کرفتو

بازدید از غار کرفتو، با توجه به ساختار صخره‌ای، مسیرهای پله‌ای و موقعیت خاص آن، نیازمند رعایت نکاتی است تا تجربه‌ای ایمن و لذت‌بخش داشته باشید. در ادامه برخی از مهم‌ترین نکات ایمنی و وسایل مورد نیاز برای بازدید از این غار آورده شده است:

نکات مهم ایمنی

• پیش از ورود به غار، حتماً از سلامت جسمانی خود (به‌ویژه زانوها و پاها) مطمئن باشید. بخش زیادی از مسیر دارای پله‌های طبیعی و سطوح ناهموار است.
• ورود به طبقات بالای غار با احتیاط انجام شود؛ برخی مسیرها شیب‌دار یا لغزنده هستند.
• اگر همراه کودک یا سالمند هستید، از رفتن به بخش‌های دشوار خودداری کنید.
• در فصل‌های بارانی و زمستانی، امکان لغزندگی مسیر بیشتر می‌شود؛ از کفش مناسب استفاده کنید.
• از ایجاد سر و صدا در فضای غار بپرهیزید تا آرامش محیط حفظ شود و احتمال ریزش سنگ به حداقل برسد.

تجهیزات پیشنهادی برای بازدید

• کفش مناسب کوهنوردی یا کفش ضد لغزش
• چراغ قوه دستی یا پیشانی‌بند (هرچند فضای غار نورپردازی شده، ولی داشتن منبع نور اضافه کاربردی است)
• کوله‌پشتی سبک با آب آشامیدنی، تنقلات و وسایل شخصی
• لباس مناسب فصل (درون غار خنک است، حتی در تابستان)
• دوربین عکاسی برای ثبت معماری صخره‌ای و مناظر اطراف
• کیسه زباله کوچک برای رعایت اصول محیط‌زیستی
• نقشه منطقه یا GPS در صورت سفر انفرادی

با رعایت این نکات و آمادگی مناسب، بازدید از غار کرفتو می‌تواند به یکی از خاطره‌انگیزترین تجربه‌های سفر در دل کردستان تبدیل شود.

سخن پایانی

در پایان، غار کرفتو نه تنها یکی از کهن‌ترین و اسرارآمیزترین غارهای صخره‌ای ایران است، بلکه گنجینه‌ای از تاریخ، معماری و طبیعت بکر منطقه کردستان را در دل خود جای داده است. سفر به این غار، فرصتی منحصربه‌فرد برای لمس لایه‌های پنهان تمدن باستانی ایران و تماشای جلوه‌ای متفاوت از زیبایی‌های طبیعی است.

اگر این غار شگفت‌انگیز را از نزدیک ببینید، در تور تخت سلیمان «امروزکجابریم؟!» امکان بازدید از آن فراهم شده و می‌توانید در کنار دیگر آثار تاریخی منطقه، تجربه‌ای کامل و متفاوت داشته باشید.

تور داخلی

سوالات متداول 

غار کرفتو کجاست؟

غار کرفتو در استان کردستان، شهرستان دیواندره، و در نزدیکی روستای یوزباش کندی واقع شده است.

آیا بازدید از غار نیاز به راهنما دارد؟

برای بازدید معمول نیازی به راهنما نیست، اما اگر قصد دارید اطلاعات دقیق‌تری از تاریخچه و معماری آن به دست آورید، همراهی با راهنمای محلی پیشنهاد می‌شود.

غار کرفتو در چه زمانی از سال قابل بازدید است؟

تمام طول سال می‌توان از غار بازدید کرد، اما بهار و اوایل پاییز بهترین زمان از نظر آب‌وهوا و دسترسی هستند.

آیا بازدید از طبقات بالای غار سخت است؟

ورود به طبقات بالا نیاز به آمادگی جسمی دارد. پله‌های طبیعی، باریک و گاهی لغزنده هستند. افراد دارای محدودیت حرکتی بهتر است به طبقات پایین بسنده کنند.

آیا در نزدیکی غار اقامتگاه وجود دارد؟

اقامتگاه خاصی در نزدیکی غار وجود ندارد، اما در شهرهای نزدیک مانند دیواندره یا سقز می‌توان از هتل یا مهمانسرا استفاده کرد.