اگر دوست دارید در دل یکی از قدیمی‌ترین بازارهای ایران قدم بزنید، عطر ادویه‌های محلی را حس کنید و از میان حجره‌های سنتی، صنایع دستی زیبای کردستان را تماشا کنید، بازار سنندج همان جایی است که نباید از دست بدهید. این بازار تاریخی، نه فقط یک مرکز خرید، بلکه تکه‌ای از هویت و فرهنگ کردستان است؛ جایی که هر گوشه‌اش قصه‌ای برای گفتن دارد. آماده‌اید که باهم به دل این بازار قدیمی برویم؟ با این مقاله از «امروزکجابریم؟!» همراه باشید.
بازار سنندج کجاست؟
تصور کنید در دل شهر سنندج، جایی که تاریخ و زندگی روزمره در هم تنیده شده، وارد بازاری می‌شوید که صدای چکش مسگرها، عطر ادویه‌های محلی و رنگارنگی صنایع دستی، شما را به گذشته می‌برد. اینجا بازار سنندج است؛ جایی که از دوران صفویه تا امروز، قلب تپنده‌ی تجارت و فرهنگ کردستان بوده است.
بازار سنندج در قلب شهر سنندج، مرکز استان کردستان، قرار گرفته و یکی از مهم‌ترین بازارهای قدیمی کردستان به شمار می‌آید. این بازار در خیابان انقلاب (خیابان مرکزی شهر) واقع شده و درست در کنار بناهای تاریخی مثل عمارت آصف و مسجد جامع سنندج قرار دارد.
تاریخچه بازار سنندج به چه زمانی برمی‌گردد؟
در سفر با تور کردستان و موقع بازدید از این بازار تاریخی، در خیابان انقلاب، بازاری مستطیل شکل می‌بینید که برخلاف بسیاری از بازارهای سنتی ایران، ساختاری منحصربه‌فرد دارد. گذر از کوچه‌پس‌کوچه‌های این بازار، شما را با حجره‌هایی آشنا می‌کند که هرکدام رازی از تاریخ در دل خود دارند. در یک گوشه، پارچه‌های رنگارنگ کردی چشمتان را می‌گیرد و در گوشه‌ای دیگر، دستان هنرمندی را می‌بینید که با صبر و دقت، نقره را به زیورآلاتی چشم‌نواز تبدیل می‌کند.
تصور کنید چند قرن پیش، کاروان‌هایی که از جاده‌های پرپیچ‌وخم کردستان عبور می‌کردند، به سنندج می‌رسیدند؛ شهری که در میانه کوه‌های سربه‌فلک‌کشیده جا خوش کرده بود. در میان این شهر، بازاری شکل گرفته بود که قلب تپنده تجارت و دادوستد در منطقه محسوب می‌شد.
بازار سنتی سنندج در اواسط دوران صفویه، هم‌زمان با رشد شهر، شکل گرفت. اینجا، جایی بود که تاجران از شهرهای دور و نزدیک گرد هم می‌آمدند؛ از تبریز و اصفهان گرفته تا بغداد و دیاربکر. بارها و کالاهایی مثل ادویه‌های معطر، پارچه‌های رنگارنگ، ظروف مسی و صنایع دستی، در حجره‌های قدیمی این بازار به فروش می‌رفت.
با گذر زمان و در دوره زندیه و قاجار، بازار سنندج رونق بیشتری گرفت. به‌ویژه در دوران قاجار، معماری بازار دچار تغییراتی شد و کم‌کم ساختار دوشاخه‌ای آن شکل گرفت؛ یعنی دو بازار موازی که در میانه به هم می‌رسند، شبیه همان الگویی که در بازار وکیل شیراز دیده می‌شود.
اما این بازار فقط محل خرید و فروش نبود. در گذشته، اینجا مرکز اخبار و دیدارهای مردمی هم بود. پیرمردهای محلی زیر طاق‌های آجری بازار می‌نشستند و قصه‌های قدیمی را تعریف می‌کردند. تاجران، از آخرین تغییرات قیمت کالاها خبر می‌دادند و مردم، برای شنیدن تازه‌ترین خبرهای شهر به اینجا می‌آمدند.
بازار سنندج در سال ۱۳۷۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و امروزه یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری شهر سنندج محسوب می‌شود.
معماری بازار سنندج؛ شاهکاری از دوران صفوی
بازار سنندج یکی از نمونه‌های زیبای معماری سنتی ایران است که از دوران صفویه به یادگار مانده است. این بازار ساختاری خطی و دوشاخه‌ای دارد، یعنی دو مسیر موازی که در وسط به هم می‌رسند و یک ساختار متقارن را ایجاد می‌کنند. اگر قبلاً بازار وکیل شیراز را دیده باشید، متوجه شباهت‌هایی در معماری این دو بازار خواهید شد.
بازار سنندج در زمان صفویان و به دستور سلیمان خان اردلان ساخته شد و شامل دو بخش آصف در جنوب و سنندجی در شمال است. این تقسیم‌بندی در زمان پهلوی و با احداث خیابان انقلاب شکل گرفت که در آن زمان بخش‌هایی از بازار تخریب شد. بااین‌حال، ساختار اصلی بازار همچنان پابرجاست و روح معماری سنتی در آن جریان دارد.
بازار تاریخی سنندج از دو راسته‌ی شرقی-غربی و شمالی-جنوبی تشکیل شده که در میانه‌ی آن، چهار سوقی زیبا قرار گرفته است. در گذشته این بازار دارای چهار دروازه بوده که امروزه سه ورودی اصلی از آن باقی مانده است. مهم‌ترین ویژگی‌های معماری این بازار:
- طاق‌های آجری بلند و مستحکم که باعث تهویه طبیعی هوا و خنک ماندن فضا در تابستان می‌شوند.
- نورگیرهای سقفی که نور طبیعی را به داخل بازار هدایت می‌کنند و فضای روشنی ایجاد می‌کنند.
- گذرهای باریک و پیچ‌درپیچ که حس رازآلودی و اصالت را به بازار می‌بخشند.
- حجره‌های قرینه با درهای چوبی قدیمی که بسیاری از آن‌ها همچنان همان شکل و شمایل گذشته را دارند.
- سقف‌های گنبدی‌شکل در برخی قسمت‌ها که نمادی از معماری سنتی بازارهای ایرانی است.
این معماری باعث شده که بازار سنندج نه‌تنها مکانی برای خرید، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی این شهر باشد. برخلاف بسیاری از بازارهای تاریخی که دیگر رونق گذشته را ندارند، بازار سنندج هنوز هم یکی از مراکز اصلی خرید در سنندج و از مراکز دادوستد در کردستان است.
بازار دارای ۳۰ راسته و ۲۸۰ حجره تاریخی است که در طول زمان، حدود ۴۰۰ غرفه دیگر به آن اضافه شده است. حجره‌های قدیمی، در کنار مشاغل سنتی مانند آهنگری، زرگری، عطاری و پارچه‌فروشی، فضایی زنده و پویا به این بازار داده‌اند. همچنان که در میان دالان‌ها قدم می‌زنید، بوی ادویه‌های محلی، عطر چای کردی و رنگ‌های زنده پارچه‌های سنتی، شما را به دل تاریخ کردستان می‌برد.
اینجا نه‌تنها می‌توانید از معماری قدیمی و زیبای آن لذت ببرید، بلکه در کنار آن با مردم محلی، فرهنگ و آداب و رسوم آن‌ها آشنا می‌شوید. در کنار بازدید از جاهای دیدنی سنندج، قدم زدن در ان بازار سنندج، مثل سفر در زمان است؛ جایی که گذشته و حال در کنار هم زندگی می‌کنند. اگر به جزئیات تاریخی و معماری علاقه دارید، قدم زدن در این بازار برای شما یک تجربه فراموش‌نشدنی خواهد بود!
چه چیزهایی در بازار سنندج بخریم؟
بازار سنتی سنندج بیش از 500 حجره و مغازه دارد که در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار گرفته‌اند. هر کدام از این حجره‌ها، گنجینه‌ای از تاریخ، فرهنگ و هنر مردم کردستان را در خود جای داده‌اند. برخی از بخش‌های مهم بازار عبارت‌اند از:
- بازار فرش و صنایع دستی: این بخش از بازار، با قالی‌های دست‌باف، گلیم‌های رنگارنگ و پارچه‌های سنتی، یکی از زیباترین قسمت‌های آن است.
- بازار طلافروشان: در این قسمت، جواهرفروشان سنندج زیباترین زیورآلات سنتی و مدرن را عرضه می‌کنند.
- بازار ادویه و خشکبار: عطر خوش زعفران، سماق، فلفل و دیگر ادویه‌های محلی از این بخش بازار به مشام می‌رسد.
- بازار کفاشان و چرم‌دوزان: اگر به دنبال کفش‌های دست‌دوز یا محصولات چرمی خاص هستید، این بخش از بازار انتخاب ایده‌آلی خواهد بود.
- بازار لباس کردی: در این قسمت می‌توانید لباس‌های زیبای سنتی کردی را ببینید که با ظرافت و هنر دست، دوخته شده‌اند.
صنایع دستی و سوغات معروف بازار سنندج
بازار سنندج نه‌تنها قلب تپنده‌ی تجارت این شهر است، بلکه گنجینه‌ای از هنر و فرهنگ کردستان را در خود جای داده است. اگر به این بازار سر بزنید، با دنیایی از صنایع دستی ظریف، خوراکی‌های محلی و لباس‌های سنتی روبه‌رو خواهید شد که هرکدام داستانی از هنر و زندگی مردم این دیار را روایت می‌کنند.
فرش و گلیم دست‌باف؛ طرح‌هایی از دل طبیعت
یکی از شاخص‌ترین سوغات‌های سنندج، فرش و گلیم دست‌باف است که با رنگ‌های طبیعی و طرح‌های الهام‌گرفته از طبیعت کوهستانی کردستان، به چشم می‌آیند. گلیم‌های بافندگان سنندجی به‌دلیل کیفیت بالای نخ و رنگ، دوام زیادی دارند و به‌عنوان یک یادگاری ماندگار، گزینه‌ای عالی برای خرید در سنندج هستند.
سازهای سنتی؛ نوای دلنشین کردستان
موسیقی، بخشی جدانشدنی از فرهنگ کردستان است و بازار سنندج یکی از بهترین جاها برای خرید سازهای سنتی کردی مانند دف، تنبور و شمشال محسوب می‌شود. بسیاری از این سازها، توسط استادان محلی ساخته می‌شوند و هرکدام، روح و احساس این سرزمین را در خود دارند.
لباس کردی؛ هنر دست زنان و مردان کرد
اگر به‌دنبال یک یادگاری اصیل از کردستان هستید، لباس‌های سنتی کردی یکی از بهترین انتخاب‌ها هستند. این لباس‌ها شامل پیراهن‌های بلند زنانه، شلوارهای گشاد مردانه، شال و دستار هستند که با رنگ‌های شاد و پارچه‌های ابریشمی و مخملی تهیه می‌شوند. در بازار سنتی سنندج، خیاطان ماهری حضور دارند که لباس‌های کردی را به‌صورت سفارشی و کاملاً سنتی می‌دوزند.
نقره‌کاری؛ زیورآلاتی با اصالت
هنر نقره‌کاری در سنندج قدمتی دیرینه دارد و زیورآلات ساخته‌شده توسط نقره‌کاران این شهر، در سراسر ایران طرفداران زیادی دارد. گردنبند، دستبند، انگشتر و سنجاق‌های نقره‌ای با طرح‌های سنتی کردی، از جمله سوغاتی‌های محبوب این بازار هستند که ظرافت و اصالت را یکجا دارند.
خوراکی‌های محلی؛ طعمی از کردستان
علاوه بر صنایع دستی، بازار سنندج پر است از خوراکی‌های محلی و خوش‌طعم که نمی‌توان از کنارشان بی‌تفاوت گذشت:
- شیرینی کنجدی و کاک: یکی از معروف‌ترین سوغاتی‌های سنندج، شیرینی کنجدی است که از ترکیب کنجد، عسل و هل تهیه می‌شود. کاک هم یکی دیگر از شیرینی‌های خوشمزه‌ای است که ترد و لایه‌لایه بوده و طعمی دلنشین دارد.
- نان برنجی و بادام سوخته: این نان سنتی که با آرد برنج، زعفران و روغن حیوانی تهیه می‌شود، یکی از پرطرفدارترین سوغاتی‌های کردستان است. بادام سوخته نیز یکی از تنقلات خوشمزه‌ای است که طعمی شیرین و ترد دارد.
- گیاهان دارویی و ادویه‌های محلی: در بازار سنندج، مغازه‌های عطاری زیادی وجود دارند که انواع گیاهان دارویی، دمنوش‌های محلی، زعفران، سماق، گل گاوزبان، دارچین و فلفل قرمز را عرضه می‌کنند. عطر این ادویه‌ها کل بازار را پر کرده و یکی از جذاب‌ترین بخش‌های بازار است.
- روغن حیوانی محلی: اگر به دنبال یک سوغاتی خوشمزه و مقوی هستید، روغن حیوانی کردستان را فراموش نکنید. این روغن که از شیر گوسفند و گاو تهیه می‌شود، عطر و طعمی فوق‌العاده دارد و در بسیاری از غذاهای محلی استفاده می‌شود.
یادگاری از دل بازار تاریخی سنندج
اگر گذرتان به سنندج افتاد، خالی‌دست از بازار بیرون نیایید! چه یک قالیچه‌ی زیبا باشد، چه یک قطعه جواهر نقره‌ای یا حتی یک بسته کاک خوشمزه، هرکدام از این سوغاتی‌ها تکه‌ای از فرهنگ و هنر کردستان را با خود دارند و یادگاری از سفر شما به این شهر خواهند بود.
بهترین زمان برای بازدید از بازار سنندج
بازار سنندج در هر فصل زیبایی خاص خود را دارد، اما برخی زمان‌ها تجربه‌ی بهتری از این مکان تاریخی برای شما رقم می‌زنند.
- بهار (فروردین تا خرداد): هوای مطبوع و طبیعت سرسبز، بهترین زمان برای گشت‌وگذار و خرید صنایع دستی سنندج و سوغات آن.
- تابستان (تیر و مرداد): روزهای گرم، اما بازار پرجنب‌وجوش؛ مناسب برای خرید لباس‌های محلی، فرش و امتحان بستنی‌های محلی.
- پاییز (مهر و آبان): هوای دلپذیر و مناظر رنگارنگ، ایده‌آل برای خرید ادویه‌ها، عسل و گیاهان دارویی.
- زمستان (دی و بهمن): بازار خلوت‌تر و خاص، مناسب برای خرید لباس‌های پشمی و دمنوش‌های محلی.
بهترین ساعات بازدید:
- صبح‌ها (9 تا 12): خلوت‌تر، مناسب برای خرید راحت‌تر.
- بعدازظهرها (16 تا 19): پرجنب‌وجوش، برای تجربه فضای واقعی بازار.
به هر فصلی که سفر کنید، بازار سنندج با حال‌وهوای منحصر‌به‌فردش شما را شگفت‌زده خواهد کرد!
بازار سنندج؛ سفری به قلب تاریخ و فرهنگ کردستان
بازدید از بازار سنندج تنها یک تجربه خرید نیست، بلکه سفری به دل تاریخ، فرهنگ و هنر مردم کردستان است. معماری چشم‌نواز، حجره‌های قدیمی، صنایع‌دستی ارزشمند و حال‌وهوای خاص این بازار، شما را به بازدید از آن دعوت می‌کند.
اگر قصد سفر به این شهر را دارید، پیشنهاد می‌کنیم بازار را در کنار سایر جاهای دیدنی کردستان در برنامه خود بگنجانید. همچنین، اگر به تور داخلی علاقه‌مندید، تورهای سنندج و کردستان می‌توانند شما را به کشف زیبایی‌های این منطقه شگفت‌انگیز ببرند.
سوالات متداول
بهترین زمان بازدید از بازار سنندج صبح تا ظهر و ساعات اولیه عصر است. همچنین، فصل بهار و پاییز به دلیل آب‌وهوای معتدل سنندج، زمان مناسبی برای بازدید محسوب می‌شوند.
در این بازار می‌توانید صنایع دستی سنتی، فرش و گلیم دست‌باف، لباس‌های کردی، ادویه‌های محلی، شیرینی‌های سنتی و زیورآلات نقره‌ای را خریداری کنید.
بازار سنندج علاوه بر اینکه یک جاذبه تاریخی است، همچنان یکی از مراکز مهم خرید در کردستان محسوب می‌شود و بسیاری از حجره‌ها و مغازه‌های آن به‌صورت روزانه فعالیت دارند.
