اگر به سفرهای ماجراجویانه و و کشف لوکیشن‌های تاریخی علاقه‌مند هستید، پیشنهاد میکنیم در اولین فرصت ممکن از زیگورات چغازنبیل بازدید کنید. این مکان تاریخی با شکوه، در استان خوزستان و در نزدیکی منطقه باستانی هفت تپه قرار گرفته است و به واسطه جذابیت‌های منحصر به فرد معماری و قدمت باستانی، بازدیدکنندگان بسیاری از سراسر جهان دارد. در یک کلام قدم زدن در محوطه معبد چغازنبیل، دست کمی از قدم زدن در دل تاریخ ندارد. درست مثل اینکه سوار بر ماشین زمان به قرن‌ها پیش سفر کنید! حالا که کنجکاو شدید همه چیز را درباره زیگورات چغازنبیل بدانید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید تا به شما بگوییم قرار است امروزکجابریم؟! و شگفتی‌های چغازنبیل و جاذبه‌های اطراف آن را به شما معرفی کنیم.
زیگورات چغازنبیل کجاست؟
اگر تصمیم گرفته‌اید به زیگورات چغازنبیل سفر کنید، احتمالاً اولین سوال شما این است که زیگورات چغازنبیل کجاست؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم جاذبه تاریخی زیگورات چغازنبیل در استان خوزستان و در 45 کیلومتری جنوب شهر شوش و 35 کیلومتری غرب شهر باستانی شوشتر قرار گرفته است. همچنین همانطور که اشاره کردیم فاصله بسیار کمی با منطقه هفت تپه دارد.
آدرس: استان خوزستان، ۴۵ کیلومتری جنوب شهر شوش
مسیر دسترسی: برای دسترسی به زیگورات چغازنبیل باید به استان خوزستان و شهر اهواز سفر کنید، وارد جاده اندیمشک-اهواز شوید و جاده را تا رسیدن به منطقه شاوور ادامه دهید. سپس وارد جاده چغازنبیل شوید و جاده را تا انتها پیش بگیرید. انتهای این جاده شما را به جاذبه دیدنی زیگورات چغازنبیل می‌رساند.
تاریخچه زیگورات چغازنبیل
بدون شک به عنوان یک ایرانی، بارها نام ایلام را شنیده‌اید، اما منظور ما استان ایلام نیست، بلکه تمدن ایلامی‌ها است که جاذبه تاریخی زیگورات چغازنبیل را از خود به جای گذاشته است. این جاذبه تاریخی ارزشمند بیش از 3200 سال قدمت و 100 هکتار وسعت دارد. زیگورات چغازنبیل که به آن معبد چغازنبیل هم گفته می‌شود، یک بنای تاریخی شگفت انگیز است که در حدود 1250 سال پیش از میلاد مسیح، به دستور یکی از قدرتمندترین پادشاهان ایلامی، یعنی اونتاش ناپیریشا، برای ستایش «اینشوشیناک» الهه نگهبان شهر شوش، ساخته شد.
اما متاسفانه طی حمله آشوری‌ها به شوش و دستور آشور بانی پال، پادشاه آشوری، معبد چغازنبیل و شهر اونتاش، در سال 654 قبل از میلاد، تا حد زیادی تخریب شد و از بین رفت.
طبق کتیبه‌های به جا مانده از این بنای تاریخی، بانی پال پس از اتمام جنگ گفته است:
«من زیگورات شوش را که از آجرهایی با سنگ لاجورد لعاب شده بود، شکستم... معابد عیلام را با خاک یکسان کردم... شوش را تبدیل به یک ویرانه کردم... ندای انسانی و بانگ شادی به دست من از آن جا رخت بربست...»
زیگورات چغازنبیل که فرهنگ و سرگذشت ایلامیان (عیلامیان) را به تصویر کشیده، یکی از مهمترین آثار تاریخی ایران است و به واسطه معماری منحصر به فردش، در سال 1358 به عنوان اولین اثر تاریخی ایران، در هرست جهانی یونسکو به ثبت رسید. در ادامه از شگفتی‌های معبد چغازنبیل بیشتر خواهیم گفت.
داستان کشف زیگورات چغازنبیل
کشف معبد چغازنبیل، به سال ۱۹۳۹ میلادی باز می‌گردد. در آن سال، گروهی از اعضای شرکت نفت ایران و انگلیس در حین انجام پرواز اکتشافی بر فراز دشت خوزستان، ناگهان متوجه تپه‌ای بزرگ و محصور در میان دو دیوار شدند.
یکی از زمین‌شناسان این گروه به نام براوان (Brown)، با کنجکاوی از سطح این تپه، چندین آجر کتیبه‌دار جمع‌آوری کرد و وجود چنین تپه‌ای ناشناخته را به اطلاع هیئت باستان‌شناسی مشغول کاوش در شوش رساند.
این کشف، جرقه‌ای در ذهن باستان‌شناسان فرانسوی روشن کرد و توجه آنها را به این محوطه جلب نمود. در سال ۱۹۳۵ میلادی، دو تن از اعضای هیئت باستان‌شناسی فرانسه به نام‌های ون در مییر (Meer) و لویی لوبرتون (Louis Le Breton)، نخستین بازدید رسمی از این تپه را انجام دادند.پس از این بازدیدهای اولیه، پژوهش‌های علمی در این محوطه باستانی شروع شد و تا همین حالا ادامه دارد.
البته عمده کاوش‌هایی که به شناخت بیشتر از شهر دوراونتاش، نام باستانی چغازنبیل، منجر شد، توسط هیئت رومن گیرشمن، باستان‌شناس برجسته فرانسوی، صورت گرفت. گیرشمن با تلاش و پشتکار بی‌وقفه، لایه‌های تاریخ را کنار زد و گنجینه‌ای بی‌نظیر از تمدن ایلام باستان را به جهانیان معرفی کرد.
دلیل نام گذاری چغازنبیل
اشاره کردیم که چغازنبیل در استان خوزستان و در نزدیکی شهر شوش قرار گرفته است. زمانی که چغازنبیل کشف شد، شبیه یک سب برگشته بود و از آنجایی که در زبان لری کلمه «چغا» به معنی تپه و زنبیل است، این بنای تاریخی به چغازنبیل معروف شد.
اما نام اصلی این جاذبه تاریخی، بر اساس کتیبه های به جا مانده و آجرنوشته های به دست آمده، به زبان ایلامی (عیلامی) با عنوان «ال اونتاش» Al Untash و به زبان اکدی دور اونتاش Dur Untash ثبت شده است.
همانطور که در بخش های قبلی اشاره کردیم، در کتیبه ها نوشته شده است که این شهر در دوران اوج شکوه و عظمت ایلام، به دستور اونتاش ناپیریشا، یکی از مقتدرترین پادشان تاریخ ایران، ساخته شده است. به همین دلیل با نام ال اونتاش یعنی شهر یا قلعه اونتاش معروف شده است.
بیشتر بخوانید: معروف‌ترین و مهمترین جاهای دیدنی خوزستان
معماری زیگورات چغازنبیل
این معبد که به نام زیگورات چغازنبیل نیز شناخته می‌شود، مجموعه‌ای عظیم از سه حصار تو در تو است که در مساحتی حدود ۱۰۰۰ متر در طول و ۱۳۰۰ متر در عرض گسترده شده است. هر کدام از این حصارها کاربردی خاص داشته و گنجینه‌ای از معماری و هنر ایلام باستان را به نمایش می‌گذارند.
درون حصار اول، معبد اصلی، یعنی زیگورات، قرار گرفته است. این بنای باشکوه که زمانی بلندای آن به بیش از ۵۰ متر می‌رسید، بر روی سکویی به ارتفاع ۲۵ متر بنا شده بود. نمای زیگورات با آجرهای لعاب‌دار و کتیبه‌دار تزئین شده بود و عظمت و شکوه آن در زمان خودش حقیقتاً حیرت انگیز بوده است.
حصار دوم، محل استقرار کاخ‌ها و معابد کوچک‌تر بوده است. در این بخش، می‌توان ردپای زندگی روزمره مردم ایلام باستان را مشاهده کرد. تالارها، اتاق‌ها، حیاط‌ها و فضاهای مختلف این بخش، حکایت از ذوق و هنر و نظام اداری و تشریفاتی این تمدن کهن دارد.
در نهایت، حصار سوم، که بیرونی‌ترین بخش مجموعه بوده است، کاربری‌های متعددی داشته است. از جمله این کاربری‌ها می‌توان به تصفیه خانه، کاخ‌ها و آرامگاه‌های زیرزمینی سلطنتی اشاره کرد.
مصالح اصلی به کار رفته در ساخت این مجموعه عظیم، خشت و گل بوده است. طبق تحقیقات باستان‌شناسی، ایلامیان از دانش و فن‌آوری پیشرفته‌ای در زمینه ساخت و ساز برخوردار بوده‌اند. استفاده از پوشش آجری برای محافظت از خشت‌ها در برابر فرسایش، اندود گچ، تزیینات شیشه‌ای و گل‌میخ‌های سفالی، تنها نمونه‌هایی از این مهارت و ظرافت هستند.
دروازه‌های ورودی این مجموعه، با مجسمه‌های گاوهای نر از جنس سفال لعاب‌کاری شده تزئین شده بودند. عظمت و شکوه این مجسمه‌ها، گویی نمادی از قدرت و صلابت تمدن ایلام بوده است. در نزدیکی معابد، کوره‌هایی نیز کشف شده‌اند که نشان از رونق سفال‌گری در آن دوران دارد.
مجموعه باستانی زیگورات چغازنبیل در ابتدا در 5 طبقه ساخته شده بود، اما امروزه تنها 2 طبقه از آن باقی مانده است. باستان‌شناسان بر این باورند که هر طبقه از این بنا کاربری خاص خود را داشته است. طبقات اول و پنجم توخالی و دارای فضایی اتاق مانند بوده است، در حالی که طبقات دیگر با خشت پر شده بود.
در قسمت شمال غرب و جنوب غرب زیگورات، دو سکو دایره ای شکل قابل مشاهده است. کاربری دقیق این سکوها هنوز به طور دقیق مشخص نیست. برخی از باستان‌شناسان معتقدند که این سکوها در آن دوران محل پیشگویی بر اساس معادلات نجوم و یا قربانگاه بوده است.
شگفتی‌ها و نکات خاص درباره معبد چغازنبیل
معبد چغازنبیل، نه تنها قدمت تاریخی و معماری ارزشمندی دارد، بلکه کاملاً هوشمندانه ساخته شده است. در ادامه برخی از شگفتی های این جاذبه گردشگری گفته شده است که حقیقتاً نشان دهنده هوش و ذکاوت معماران ایرانی در زمان ایلامی هاست! این را هم بگوییم که معبد چغازنبیل، اولین بنای مذهبی ایران بوده است.
- نتخاب هوشمندانه لوکیشن
معماران ایلامی کاملاً هوشمندانه، مکانی ایده‌آل برای بنای شهر چغازنبیل برگزیدند. نزدیکی این شهر به رودخانه دز، دسترسی آسان به آب را فراهم می‌کرد. همچنین، قرارگیری شهر بر روی بلندی طبیعی، آن را از گزند سیلاب‌ها و طغیان‌های رودخانه در امان نگاه می‌داشت. پشته‌های طبیعی نیز مانند حصاری مستحکم، از چغازنبیل در برابر سیلاب‌ها محافظت می‌کردند.
- ه کارگیری علم مهندسی
مهندسان و معماران ایلام با در نظر گرفتن جهت‌های چهارگانه جغرافیایی، هر یک از اضلاع زیگورات را به سمت یکی از جهت‌های اصلی شمال، جنوب، شرق و غرب بنا نهادند.
- یستم دفع آب شگفت‌انگیز
یکی از شگفتی‌های چغازنبیل، سیستم دفع آب یا سازه آبی آن است. باستان‌شناسان در ابتدا این سازه را تصفیه‌خانه‌ای می‌دانستند که کاربرد آن تصفیه آب جمع شده در خارج از حصار شهر و هدایت آن به داخل شهر از طریق کانال‌ها به منظور استفاده مردم بود.
اما پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که کارکرد اصلی این سازه، دفع آب‌های سطحی از محوطه شهر بوده است. این سیستم، آب‌های حاصل از بارندگی را جمع‌آوری و از طریق کانال‌هایی به خارج از شهر هدایت می‌کرد.
قیمت بلیط و ساعت بازدید از مجموعه باستانی زیگورات چغازنبیل
ساعت بازدید از مجموعه باستانی زیگورات چغازنبیل، به فصل سفر شما بستگی دارد، اگر در 6 ماهه اول سال به این منطقه سفر کنید، از 8.30 صبح الی 19.30 عصر می‌توانید از این جاذبه تاریخی بازدید نمایید. همچنین درب معبد چغازنبیل در 6 ماهه دوم سال از 8.30 الی 17 به روی بازدیدکنندگان باز است. همچنین هزینه خرید بلیط مجموعه به صورت زیر است:
- یمت بلیط برای بازدیدکنندگان داخلی: 30 هزار تومان در سال 1403
- قیمت بلیط برای بازدیدکنندگان خارجی: 250 هزار تومان در سال 1403
بهترین فصل سفر به زیگورات چغازنبیل
اگر قصد سفر به خوزستان و بازدید از زیگورات چغازنبیل را دارید، باید بگوییم بهترین زمان سفر به این منطقه از اوایل اسفند تا اواخر خرداد است.
جاذبه های اطراف زیگورات چغازنبیل
حیف است که برای بازدید از زیگورات چغازنبیل به خوزستان سفر کنید و به جاذبه های اطراف سر نزنید. در اینجا، جاذبه های اطراف زیگورات چغازنبیل را به شما معرفی میکنیم تا در سفر خود به این منطقه، با یک تیر دو نشان بزنید.
1. رودخانه دز
رودخانه دز تا محوطه باستانی چغازنبیل حدوداً 2 کیلومتر فاصله دارد. این رودخانه با طبیعت بکر و مناظر چشم‌نوازش، هرسال پذیرای انبوهی از گردشگران است که برای بازدید از زیگورات چغازنبیل به شوش سفر کرده اند.
گردشگران در این منطقه می‌توانند با شنا در آب خنک رودخانه، قایق‌رانی، پیاده‌روی در کنار ساحل و یا برپایی پیک‌نیک در طبیعت، لحظات شاد و خاطره‌انگیزی را برای خود رقم بزنند.
علاوه بر این، تفریحات دیگری همچون ماهیگیری، عکاسی، غارنوردی و بازدید از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی اطراف رودخانه نیز در این منطقه موجود است.
بدون شک بازدید از دز، تجربه‌ای منحصر به فرد از زیبایی‌های طبیعت، طعم اصیل غذاهای محلی و خاطره‌ای خوش از مهمان‌نوازی گرم مردم این منطقه خواهد بود.
2. معبد دانیال شوش
معبد دانیال، با معماری خاص و منحصر به فرد خود، بنایی شکوهمند در تاریخ ایران باستان است که با ستون‌های بلند و استوار، نقش‌برجسته‌های ظریف و نقوش هنری زیبا، هر بیننده‌ای را به حیرت وا می‌دارد. بازدید از این مکان تاریخی، فرصتی استثنایی برای آشنایی با فرهنگ، هنر و معماری دوران هخامنشیان است و می‌تواند خاطره‌ای فراموش‌نشدنی را در ذهن گردشگران به یادگار بگذارد.
علاوه بر زیبایی‌های تاریخی و فرهنگی، امکانات رفاهی مناسبی نیز در اطراف معبد دانیال وجود دارد. هتل‌ها و رستوران‌ها در این منطقه خدمات متنوعی را به گردشگران ارائه می‌دهند تا سفری آسوده و خاطره‌انگیز را برای آنها رقم بزنند. فاصله معبد دانیال شوش تا محوطه باستانی چغازنبیل حدوداً 42 کیلومتر است.
3. سازه‌های آبی شوشتر
سازه‌های آبی شوشتر، یادگاری از دوران باستان، گویی حکایتی از هوش و ذوق ایرانیان در مهار طبیعت و بهره‌برداری از منابع خدادادی را به تصویر می‌کشند. این مجموعه بی‌نظیر، شامل بناهایی است که با ظرافت و دقت تمام ساخته شده‌اند. تماشای این سازه‌های باشکوه، در کنار بازدید از معبد چغازنبیل، شما را مجذوب هوش و ذوق ایرانیان در مهندسی خواهد کرد.
سازه‌های آبی شوشتر از نظر امکانات رفاهی نیز در وضعیت مطلوبی قرار دارند. وجود اقامتگاه های متنوع، و فروشگاه‌های محلی و مواردی از این دست، فضایی مناسب و امن را برای گردشگران فراهم می‌کند تا از بازدید این مجموعه تاریخی لذت ببرند. فاصله سازه‌های آبی شوشتر تا محوطه باستانی چغازنبیل حدوداً 45 کیلومتر است.
جمع بندی و سخن پایانی
در این مطلب یکی از ارزشمندترین آثار تاریخی ایران یعنی زیگورات چغازنبیل را به شما معرفی کردیم و آدرس و نحوه دسترسی به این جاذبه گردشگری را در اختیار شما قرار دادیم. همچنین در مورد تاریخچه معبد چغازنبیل توضیحاتی دادیم و معماری با شکوه آن را توصیف کردیم.
در ادامه به ساعات بازدید از این جاذبه دیدنی اشاره کردیم و ضمن معرفی جاذبه‌های اطراف زیگورات، گفتیم بهترین زمان سفر به چغازنبیل چه فصلی است. امیدواریم از سفر به زیگورات چغازنبیل لذت ببرید.
سوالات متداول
زیگورات چغازنبیل کجاست؟
جاذبه تاریخی زیگورات چغازنبیل در استان خوزستان و در 45 کیلومتری جنوب شهر شوش و 35 کیلومتری غرب شهر باستانی شوشتر قرار گرفته است.
چگونه به زیگورات چغازنبیل برویم؟
برای بازدید از زیگورات چغازنبیل باید به استان خوزستان سفر کنید و به ۴۵ کیلومتری جنوب شهر شوش بروید.
داخل چغازنبیل چیست؟
چغازنبیل، یک شهر بازمانده از تمدن ایلامی هاست و در آن یک معبد، کاخ‌های حکومتی و آرامگاه های سردابی وجود دارد.