سفر و دیدن آثار تاریخی یکی از لذت بخش ترین تفریحات می‌باشد، در این مقاله از سایت گردشگری امروزکجابریم؟! ما به معرفی قلعه پرتقالی ها می‌پردازیم، پس با ما همراه باشید. قلعه پرتقالی ها، یکی از آثار تاریخی و جاهای دیدنی هرمز در خلیج فارس است. این قلعه که از سنگ‌های محلی ساخته شده، در بخش شمالی جزیره واقع شده و از دوران حکمرانی پرتقالی‌ها بر هرمز باقی مانده است. با برجسته شدن این بنا به عنوان یک نماد از دوران گذشته، قلعه پرتقالی ها به یک مقصد گردشگری محبوب تبدیل شده است که با ساختار منحصر به فرد و چشم انداز زیبای دریا، گردشگران را جذب می‌کند. به عنوان یک نماد از میراث فرهنگی و تاریخی منطقه، قلعه پرتقالی‌ها جایگاه ویژه‌ای در قلب گردشگران هرمز و محققان تاریخ دارد.
تاریخچه قلعه پرتقالی ها
در سال 1507 میلادی، قلعه پرتقالی ها در هرمز به دستور آلفونسو آلبوکرک، دریانورد مشهور پرتقالی، در طی 30 سال ساخته شد. آلبوکرک اقدام به تصرف تمام جزایر ورودی خلیج فارس، با هدف کنترل تمامی مسیرهای تجاری دریایی که مسافران و بازرگانان از هند و اروپا استفاده می‌کردند، نمود. این تصرف بیش از 110 سال به طول انجامید و در این مدت، قلعه‌های پرتقالی در اقصی نقاط منطقه از جمله هرمز، قشم، چابهار، لارک و بندر کنگ ساخته شدند.
قلعه 500 ساله پرتغالی‌ها در هرمز، یکی از قلعه‌هایی است که پرتغالی‌ها در دوره‌ی اشغال خلیج فارس ساختند. این قلعه یکی از سالم‌ترین قلعه‌های این دوران به شمار می‌آید که در منطقه استراتژیک و حیاتی هرمز قرار داشت. پرتغالی‌ها به منظور کنترل مناطق استراتژیک در جزیره‌ها و بندرگاه‌های مهم، این قلعه‌ها را ساختند و نظامیان خود را در آنها مستقر کردند.
گفته می‌شود تعداد زیادی از پرتغالی‌ها در حدود سه تا پنج هزار نفر، در این قلعه اسکان داشتند. اما در دوره صفویه و با پایان استعمار پرتغالی‌ها در مناطق جنوبی کشور، قلعه هرمز همچون دیگر مکان‌های اشغالی فتح شد و از سوی امام قلی خان، یکی از سرداران شاه عباس اول، تصرف شد. این فتح در سال 1622 میلادی پس از 115 سال حضور بیگانگان در این منطقه صورت گرفت و در اول اردیبهشت ماه سال 1377 با شماره 1998 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
قلعه پرتقالی ها کجاست؟
قلعه هرمز، قلعه قرمز یا همان قلعه پرتغالی‌های هرمز، در ضلع شمالی جزیره هرمز واقع شده و از لحاظ مکانی، در نزدیکی ساحل دریا قرار دارد. این قلعه به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم و نمادین استان هرمزگان شناخته می‌شود و از مهم‌ترین و با ارزش‌ترین قلعه‌های باقی مانده از زمان حکومت پرتغالی‌ها بر سواحل و جزایر خلیج فارس است.
معماری قلعه پرتقالی ها
قلعه پرتغالی‌ها در هرمز، در ابتدا دارای مساحت ۲۰ هزار متر مربع بود. اما اکنون فقط ۱۵ هزار متر مربع از آن باقی مانده و ۵ هزار متر مربع دیگر در طول زمان از بین رفته است و دارای یک پلان چهار ضلعی نامنظم است که دیوارهای آن به قطر حدود 5/3 متر و برج‌هایی به ارتفاع حدود 12 متر در چهار گوشه قلعه ساخته شده‌اند.
در ساختار داخلی قلعه، انبارهای اسلحه، آب انبار بزرگ، اتاق‌های سربازخانه، زندان، کلیسا، مقر فرماندهی و تالار وجود دارد. برخی از کلیساهای این قلعه‌ها دارای دو ردیف ستون‌های سنگی دایره‌ای شکل با قوس‌های زیبایی از سنگ‌های مرجانی تراش خورده‌اند.
برای تامین آب، از ذخیره سازی آب باران در آب انبار استفاده می‌شده است. فرم این آب انبار دوره گوتیک بیضی شکل بوده و مساحتی به وسعت 80/5 در 30/15 متر دارد. عمق اصلی آن 3 متر بوده و حدود 263 مترمکعب آب گنجایش داشته است. دور تا دور آب انبار قلعه هرمز غلام گردهایی به عرض 20/1 تا 60/1 متر وجود دارد. سقف آب انبار قلعه هرمز توسط قوس‌های بین ستون‌ها، که کاربرد آنها از گچ می‌باشد، برپا شده است. آب انبار دارای 10 ستون می‌باشد.
هنوز هم دیواره‌های قوی و ضخیم، توپ‌های جنگی زنگ زده و عظمت ساختمان، زیبایی خاص قلعه پرتغالی‌ها را حفظ کرده‌اند. وقتی از کناره خط ساحلی حرکت می‌کنید، به دیواره‌های قلعه پرتغالی‌های هرمز می‌رسید. اگر در جهت مخالف عقربه‌های ساعت دور بزنید، به دو توپ جنگی زنگ زده در آستانه ورودی با یک قوس کم بر می‌خورید که درست روی دماغه جزیره قرار دارد.
بهترین زمان بازدید از قلعه پرتقالی ها
برای بازدید از قلعه پرتقالی ها در جزیره هرمز، بهتر است فصولی که هوا خنک‌تر است را انتخاب کنید. زیرا هرمز آب و هوای گرم و مرطوبی دارد و تابستان‌های آن بسیار گرم و طاقت فرسا است. مخصوصاً برای بازدید از این قلعه که کاملاً در فضای باز قرار دارد، نمی‌توان در روزهای گرم به آنجا رفت.
بهترین زمان برای سفر به جزیره هرمز، اواخر پاییز تا اوایل بهار است. در فصل بهار، تعداد گردشگرانی که به این شهر می‌آیند زیاد است و فضای قلعه بسیار شلوغ می‌شود. اگر می‌خواهید با آرامش بیشتری از دیدن قلعه لذت ببرید و یا تحمل شلوغی را ندارید، می‌توانید در ماه‌های دی و بهمن به آنجا سفر کنید.
امکانات قلعه پرتقالی ها و نیازمندی ها به هنگام بازدید
با توجه به گرم بودن هوا و آفتابی بودن جزیره هرمز، توصیه می‌کنیم:
- کفشی راحت بپوشید.
- خوراکی‌های سبک و بطری آب خنک را حتما به همراه خود ببرید، زیرا ممکن است بازدید از قلعه طول بکشد.
- به خاطر آفتاب سوزان هرمز، حتماً از کلاه یا آفتاب‌گیر استفاده کنید و کرم ضد آفتاب را همراه داشته باشید.
هزینه و ساعات بازدید از قلعه پرتقالی ها
بازدید از قلعه پرتقالی‌های جزیره هرمز رایگان نیست و هزینه‌ی ورود برای گردشگران ایرانی و خارجی متفاوت است. ساعات بازدید از این قلعه از ساعت 8 صبح الی 5 عصر می‌باشد. برای راحتی در بازدید، بهتر است ساعات ابتدایی روز یا نزدیک به غروب را برای بازدید انتخاب کنید زیرا هوا در این ساعات بهتر است.
سایر قلعه پرتقالی ها در ایران
پرتقالی‌ها در سایر مناطق خلیج فارس هم قلعه‌هایی را بنا کردند. این اقدام جزء استراتژی آنها برای دستیابی و تسلط بیشتر در این منطقه بود. که در اینجا به معرفی آنها می‌پردازیم:
قلعه پرتقالی ها در قشم
یکی از ویژگی‌های جالب قلعه پرتقالی ها در قشم، موقعیت آن بر روی یک تپه است که باعث می‌شود از طریق آن کل منطقه و دریا را دید. این قلعه با مساحتی بیشتر از ۲۰۰۰ متر مربع و از سنگ‌های آهکی، گچی و ملاط ساروج محلی ساخته شده است. درون قلعه اتاق‌های سرباز خانه، مقر فرماندهی، زندان، کلیسا، تالار، انبارهای مهمات و آب انبار بزرگ قرار دارد. در چهار گوشه قلعه، برج‌های نگهبانی با ارتفاع ۱۲ متر قرار دارند.
در طراحی و ساخت این قلعه از الگوی معماری قلعه‌های قرون وسطی الهام گرفته شده بود، اما می‌توان معماری ایرانی را هم در آن مشاهده کرد. این معماری تحت تأثیر معماری قوم پارت و ساسانی است و به معماری سلجوقیان و کاروان سراهای شاه عباسی نیز شباهت دارد. در سال ۱۳۷۷، قلعه پرتقالی ها در قشم به عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسید.
قلعه پرتقالی ها در بندر کنگ
بعد از شکست پرتقالی‌ها توسط شاه عباس صفوی، آنها اجازه‌ی ساخت قلعه‌ای برای تجارت در بندر کنگ را از پادشاه گرفتند. اما اکنون، از آن قلعه فقط چند ستون باقی مانده است که روزگاری مرکز تجارت بوده‌اند. قلعه به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسبش، محل اصلی تجارت برای پرتقالی‌ها بوده است.
قلعه پرتقالی ها در چابهار
این قلعه از زمان تسلط پرتقالی‌ها بر جنوب وجود داشته است، اما خود پرتقالی‌ها آن را نساخته اند و تنها از آن استفاده کردند. سبک معماری این قلعه، شبیه به معماری صفویان است، که دیوارهای هشت پهلو و شباهت آن به کاروانسرای عباسی این حدس را به وجود آورده است. در دوره‌های بعد از خروج پرتقالی‌ها نیز به معماری آن افزوده شده است.
قلعه پرتقالی ها در لارک
این قلعه، نماد دوران حکومت پرتقالی‌ها بر خلیج همیشه فارس است و در دوران صفویه ساخته شده است. بعد از شکست پرتقالی‌ها، قلعه لارک به عنوان زندان توسط حاکمان جزیره استفاده می‌شد و در زمان بلاهای طبیعی مانند سیل و طوفان، مردم به عنوان پناهگاه از آن استفاده می‌کردند.
سخن آخر
قلعه پرتقالی ها در خلیج فارس نمادی از تاریخ و تأثیرگذاری امپراتوری پرتقال در این منطقه هستند. این قلعه‌ها شاهکارهایی از معماری و فنون نظامی آن دوران بوده‌اند. اگرچه بسیاری از آنها امروزه فقط به صورت باقی مانده‌های تاریخی وجود دارند، اما هنوز هم نشانگر تاریخ و فرهنگ منطقه هستند. این قلعه‌ها همچنین یادآور روابط تاریخی بین کشورها و تأثیرات جغرافیایی و سیاسی در طول تاریخ می‌باشند. قلعه پرتقالی ها یکی از جاهایی است که حتما باید از آن بازدید کنید. امروزکجابریم؟! می‌تواند در این سفر تاریخی شما را همراهی کند تا تجربه بهتری داشته باشید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با کارشناسان ما تماس بگیرید.
سوالات متداول
چند قلعه پرتقالی‌ها در ایران داریم و در کجا قرار دارند؟
در ایران ۵ قلعه پرتقالی‌ها داریم که همه آنها در جنوب و در حاشیه خلیج فارس ساخته شده‌اند. این قلعه‌ها در چابهار، بندر کنگ، قشم، لارک و هرمز قرار گرفته‌اند.
چرا قلعه پرتقالی ها در منطقه خلیج فارس بنا شدند؟
قلعه‌های پرتقالی در خلیج فارس به عنوان بخشی از استراتژی های حکومتی پرتقالی‌ها برای تسلط بر مسیرهای تجاری دریایی بنا شده‌اند. این قلعه‌ها از جمله تلاش‌هایی بودند که برای کنترل منابع و مناطق حیاتی تجارتی از جمله خلیج فارس صورت گرفت.
قلعه پرتقالی ها در هرمز کجا قرار دارد؟
قلعه پرتغالی‌ها در هرمز در ضلع شمالی این جزیره و در ۷۵۰ متری جزیره هرمز در ساحل دریا قرار دارد.