امروزکجابریم؟! سوالی که معمولا در آخر هفتهها و تعطیلات به سراغمان میآید. در این مقاله ما به معرفی کاروانسرای چشمک در لرستان میپردازیم، اگر شما هم علاقه مند به آثار تاریخی هستید با ما همراه باشید. لرستان، یکی از کهنترین ایل راههای باستانی ایران است. کاروانسراهای لرستان با تمام شکوه و ارزش تاریخی و معماری خاص خود، از زمانهای دور تاکنون پا برجا ماندهاند. این کاروانسراها به عنوان مهمان خانه و مکانی برای استراحت و پذیرایی قافلهها و مسافران، از دیرباز تاکنون مورد استفاده قرار گرفتهاند. ۱۱ کاروانسرای تاریخی در لرستان قرار دارد که هرکدام دارای جلوههای منحصر به فرد معماری و تاریخی خود هستند. از جمله این کاروانسراها، کاروانسرای چشمک است که به ثبت جهانی رسیده و به عنوان یکی از جواهرات تاریخی استان لرستان در دوران صفویه، در زمان حکومت شاه عباس اول شناخته میشود. بازسازی و حفظ این کاروانسراها به عنوان یکی از مهمترین اقدامات در حفظ تاریخ و فرهنگ منطقه شناخته میشود.
کاروانسرای چشمک کجاست؟
کاروانسرای چشمک، یک بنای تاریخی در ۹۰ کیلومتری پلدختر واقع در جنوب استان لرستان است. این کاروانسرا در منطقه چشمک در دامنه کوه شخسک این شهرستان و در مسیر شاهراه شاپور خواست به خوزستان در روستای پشت تنگ چشمک واقع شده است، که هنوز هم بخشی از زیباییها و ارزشهای تاریخی و معماری این منطقه محسوب میشود. این کاروانسرا به عنوان دومین منزل از خرمآباد به خوزستان قرار دارد، و به ترتیب پس از آن، کاروانسراهای قلعه نصیر، اوسر، چارتا و قلعه رزه را در خود جای داده است. این بنا که در دوره صفویه، در زمان حکومت شاه عباس اول، ساخته شده است، در ۲۳ شهریور ۱۳۸۲ با شماره ۹۹۹۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مشخصات و ویژگی معماری کاروانسرای چشمک
ایرانیان از دوران چاپار خانههای هخامنشی تا زمانی که شاه عباس صفوی اندیشه ساخت ۹۹۹ کاروانسرا در ایران را داشت، بیش از ۲۰ قرن از اقامتگاههای بین راهی آشنا و مناسب برای سفرهای زیارتی، سیاحتی و تجاری استفاده میکردند. خشت به خشت و رج به رج کاروانسراها، از خستگی و رنج پیرانی که با پاهای خسته در راه میماندند، حکایت میکند.
کاروانسرای چشمک، با مساحتی حدود ۴ هزار مترمربع، دارای پلان مستطیلی و حیاط مرکزی است، که یکی از کاروانسراهایی است که با این ویژگیها در ایران شناخته میشود. ارتفاع این ساختمان به ۵ متر میرسد. باروی واقع در کاروانسرای چشمک با طول و عرض ۴۸ در ۴۴ متر، با کنگرههای تزئینی به صورت نیم دایره آراسته شده و به اطراف کاروانسرا میرسد. ورودی این کاروانسرا از جنوب با شکل هلالی طراحی شده است.
بعد از ورود، یک راهرو به حیاط اصلی این کاروانسرا میرسد که در دو طرف آن، حیاطهای کوچک وجود دارد و در حیاط سمت راست یک اتاق برای نگهبانی قرار دارد. این راهرو به حیاط اصلی میرسد که اتاقها و دیگر قسمتها اطراف آن قرار دارند.
کاروانسرای چشمک دارای ۱۲ اتاق است که به دو قسمت تقسیم شدهاند؛ قسمت جلو برای سکونت افراد و قسمت عقب برای نگهداری حیوانات طراحی شده است. با توجه به داشتن سه حیاط بزرگ، این کاروانسرا به عنوان یکی از معروفترین کاروانسراهای ایرانی محسوب میشود. مصالح مورد استفاده در این بنا سنگ،گچ وملات می باشد. ناودانهای آن همه از سنگ ودارای بارویی با کنگره های نیم دایره تزئینی است.
بیشتر بخوانید: معرفی زیباترین آبشارهای لرستان
بهترین زمان برای بازدید از کاروانسرای چشمک
با توجه به آب و هوای سرد و زمستانی استان لرستان، توصیه میشود که در فصول معتدل و گرم سال، مانند اواسط بهار تا اوایل پاییز، از بازدید از کاروانسرای چشمک، این جاذبه گردشگری در پلدختر، استفاده کنید. بازدید از این کاروانسرا به صورت رایگان است. با این حال، به دلیل کمبود امکانات رفاهی در این منطقه، هنگام بازدید، بهتر است آب و غذا و وسایل مورد نیاز خود را حتماً به همراه داشته باشید تا از سفرتان لذت ببرید.
جاذبه های گردشگری اطراف کاروانسرای چشمک پلدختر
غار کلماکره
غار باستانی کلماکره در یکی از درههای کوه مهله واقع شده و در فاصله 20 کیلومتری شمال غربی از پلدختر قرار دارد. این غار در سال 1368 کشف شد و زمانی که آن را کاوش کردند، تعداد زیادی از ظروف و مجسمههای مربوط به تمدن سامانی و هم عصر عیلامیان را کشف کردند. بسیاری از آثاری که در این غار یافت شد، به کشورهای دیگر صادر شدند و تعداد کمی از آنها هنوز باقی ماندهاند که در موزه فلک الافلاک که یکی از موزههای مهم لرستان است، نگهداری میشوند.
بیشتر بخوانید: 25 تا از جذابترین جاهای دیدنی لرستان
پل گاومیشان
پل تاریخی گاومیشان (گاومیشو) در دوره ساسانیان بنا شده است و در جنوب شرقی پلدختر، در فاصله ۳۰ کیلومتری واقع شده است. این پل روی رود سیمره ساخته شده و به طول ۱۷۵ متر و عرض آن نزدیک به ۸ متر و ۲۰ سانتیمتر میرسد. ظاهراً در دورههای صفویه و قاجاریه تعمیر شده است و در حال حاضر شامل ۶ طاق است. پهنای پاطاقها، یعنی فاصله بین چشمهها، متغیر است و از ۵/۲ تا ۲۵ متر است. مصالح استفاده شده در ساخت این پل شامل ملات، آجر و سنگ است.
غار کوگان
غار کوگان در فاصله ۵۱ کیلومتری جنوب خرم آباد و در شرق شهرستان پلدختر استان لرستان قرار دارد. این غار توسط انسان ساخته و در کوه کوگان واقع شده است. قدمت این غار به دوره اشکانیان، حدود ۲,۲۰۰ سال قبل، باز میگردد. غار کوگان توسط «ژاک دومورگان» فرانسوی در سال ۱۹۸۱ کشف شد. قبلاً دسترسی به این غار بسیار سخت بود و بدون تجهیزات کوهنوردی و غارنوردی غیرممکن بود، اما در حال حاضر با استفاده از پلههای تعبیه شده میتوان به آن دسترسی پیدا کرد. برای رفتن به این غار، نیاز به آمادگی بدنی نسبتاً بالا دارید.
گورستان چشمک
در محلی به نام میچاکو، در پشت تنگه چمشک، یک گورستان باقی مانده از دوران اشکانیان وجود دارد که به وسعت حدود ۳ هزار متر مربع میرسد. فاصله بین گورها حدود ۴ یا ۵ متر است و آنها به شکل چند ردیف در جهت شمالی جنوبی قرار گرفتهاند. هر قبر اندازه ۴.۵ متر طول و ۱.۵ متر پهنا دارد و با سنگهایی به ابعاد ۱.۵ متر طول و ۸۰ سانتیمتر عرض طاق بندی شدهاند، به گونهای که سر سنگها به شکل عدد ۸ به هم تکیه دادهاند. این گورستان به دنبال یافتن گنج، مورد حفاری و تخریب قرار گرفته و در حال حاضر به جز چند قبری که غارت شدهاند، هیچ اثری از آن باقی نمانده است. همچنین در تپهای که گورستان واقع شده، سفالهای منقوش نیز کشف شده است که متعلق به دوره اشکانیان هستند.
سخن آخر
در پایان این مقاله از امروزکجابریم؟! دریافتیم که، کاروانسرای چشمک، نه تنها یک بنای تاریخی، بلکه نمادی از تاریخ و فرهنگ بزرگ ایران است. این کاروانسرا با معماری خاص و منحصر به فرد خود، به ما یادآوری میکند که ایران از گذشتههای دور، میزبان سفرهای تاریخی، زیارتی و تجاری بوده است. این مکان، شاهدی است بر رونق بازارها و مسیرهای باستانی که مسافران و تاجران از سراسر جهان برای ارتباط و تبادل فرهنگ و کالاها به آنجا میآمدند. با دیدن کاروانسرای چشمک، ما به یاد میآوریم که ارتباطات فرهنگی و تجاری، از دیرباز در این سرزمین پر رونق بوده و این ساختمان تاریخی به ما درسی از زیبایی و ارزش فرهنگی ایرانی میآموزد.
سوالات متداول
کاروانسرای چشمک کجاست؟
کاروانسرای چشمک یک اثر تاریخی در شهرستان پلدختر در جنوب استان لرستان است.
کاروانسرای چشمک چه زمانی ساخته شده است؟
کاروانسرای چشمک در دوره صفویه، در زمان شاه عباس اول، ساخته شده است.
آیا کاروانسرای چشمک امکانات رفاهی دارد؟
به دلیل محدودیت در امکانات رفاهی، بهتر است هنگام بازدید از کاروانسرای چشمک، غذا و وسایل مورد نیاز را همراه داشته باشید.
بهترین زمان برای بازدید از کاروانسرای چشمک چه موقع است؟
بهترین زمان برای بازدید از این جاذبه اواسط بهار تا اوایل تابستان است.
آیا بازدید از کاروانسرای چشمک هزینه دارد؟
خیر، بازدید از کاروانسرای چشمک رایگان است.